Wojska Obrony Terytorialnej to piąty rodzaj Sił Zbrojnych obok Wojsk Lądowych, Sił Powietrznych, Marynarki Wojennej i Wojsk Specjalnych. Utworzone zostały 1 stycznia 2017 roku.
Formacja przez cały czas dynamicznie się rozwija. Żołnierze szkolą się obecnie w ramach osiemnastu brygad obrony terytorialnej. W 2022 roku utworzono trzy nowe brygad OT: 18 Stołeczną Brygadę OT, 19 Nadbużańską Brygadę OT oraz 20 Przemyską Brygadę OT. W bezpośredniej podległości Dowództwa WOT pozostają również: Centrum Szkolenia WOT w Toruniu, Centrum Łączności i Informatyki w Zegrzu oraz Szkoła Podoficerska SONDA.
W dalszym ciągu rozwijane są struktur na tzw. „ścianie zachodniej”. Utworzone zostały tam dwie brygady 14 Zachodniopomorska Brygada OT oraz 16 Dolnośląska Brygada OT oraz bataliony w województwie opolskim i lubuskim.
Misja i zadania
 |
Obrona i wspieranie lokalnych społeczności to misja Wojsk Obrony Terytorialnej. Bezpośrednio z niej wynikają zadania Formacji. Na czas wojny, głównym zadaniem WOT jest współdziałanie z wojskami operacyjnymi, natomiast w czasie pokoju – wsparcie operacji zarządzania kryzysowego, w tym przeciwdziałanie i usuwanie skutków klęsk żywiołowych. Żołnierze z uwagi na terytorialny charakter formacji, w tym pełnienie służby w obszarze swojego zamieszkania, sami siebie nazywają Terytorialsami. |
Ludzie
| Formacja opiera swój potencjał na żołnierzach – ochotnikach, którzy wstępując w jej szeregi nie muszą rezygnować ze swoich dotychczasowych aktywności. Na potrzeby szkolenia żołnierzy TSW wdrożono innowacyjny trzyletni system szkolenia, który skonstruowany jest w taki sposób by umożliwić pogodzenie życia osobistego i zawodowego ze służbą wojskową. Żołnierze WOT pełnią nową forma czynnej służby wojskowej – Terytorialną Służbę Wojskową (TSW). To oznacza, że żołnierze – ochotnicy, pełnią służbę w formie rotacyjnej (w jednostce wojskowej, w określonych przez dowódcę dniach służby, co najmniej raz w miesiącu przez okres dwóch dni w czasie wolnym od pracy) i dyspozycyjnej (poza jednostką wojskową, nie rezygnując z dotychczasowych zajęć). Szkolenie w WOT to nauka praktycznych umiejętności niezbędnych nie tylko na współczesnym polu walki, ale przydatnych też w codziennym życiu i pracy, jak np. udzielanie pierwszej pomocy czy kursy operatorów maszyn. |  |
Innowacje
 |
Formacja stawia na nowoczesność, a w szkoleniu stosowane są innowacyjne metody i narzędzia. Nowatorskim podejściem jest wykorzystanie potencjału byłych żołnierzy Wojsk Specjalnych oraz funkcjonariuszy jednostek antyterrorystycznych w ramach Mobilnych Zespołów Szkoleniowych, które szkolą instruktorów w WOT. Obecnie w strukturze WOT rozwijany jest również Zespół Działań Cyberprzestrzennych. Z punktu widzenia całości systemu cyberbezpieczeństwa, WOT będzie tzw. "force providerem”, to znaczy, że będzie odpowiadał za organizację, wyposażenie i wyszkolenie sił zgodnie ze standardami określonymi przez dowódcę Wojsk Obrony Cyberprzestrzeni. |
Tradycja
| Wojska Obrony Terytorialnej dziedziczą tradycję Armii Krajowej, kontynuując współcześnie jej misję. Te dwie formacje dzieli czas, ale łączy troska o dobro Ojczyzny. Dziedziczenie tradycji wynika wprost z bliskości formy działania obydwu formacji, jak również potrzeby budowy etosu WOT na wartościach, z którymi identyfikują się żołnierze. |  |
Statystki
 |
Obecnie w WOT służbę pełni ponad 37 000 żołnierzy, w tym blisko 33 000 ochotników oraz ponad 4000 żołnierzy zawodowych. 30% żołnierzy OT ma wykształcenie wyższe, blisko połowa (47%) średnie. Najwięcej żołnierzy OT legitymuje się wykształceniem ogólnym – ponad 48%, 32% technicznym i ponad 15% humanistycznym. Medycy stanowią 2,1%, prawnicy 1,3%, a osoby z wykształceniem rolniczym 1,8%. Formacja cieszy się dużym zainteresowaniem wśród kobiet, które stanowią ponad 20%. 56% żołnierzy OT deklaruje stałe zatrudnienie (umowa o pracę); 5% prowadzi własną działalność gospodarczą; 3,1% utrzymuje się z prowadzenia gospodarstw rolnych; 19% to studenci; a kolejne 18% stanowią osoby bez stałego zatrudnienia, w grupie tej są też osoby, których dochód stanowią umowy zlecenia. Średnia wieku żołnierza OT to 33 lata. *Stan na 08.2023 r. |